Het aantal zelfstandige opticiens in Nederland neemt zienderogen af. Vrijwel wekelijks ontvangen we berichten over winkels die verkocht zijn aan investeringsmaatschappijen. Het is geen onverwachte ontwikkeling. We weten al jaren dat het bestand van zelfstandige optiekondernemers vergrijst terwijl opvolging door bijvoorbeeld de eigen kinderen geen vanzelfsprekendheid meer is. Tel daarbij op de toenemende stress om goede medewerkers te vinden en te behouden en het plaatje is compleet. Als er dan iemand met een flinke zak geld op de stoep staat is het enorm verleidelijk je zaak te verkopen.
Vergeleken met de rest van Europa en zelfs de hele wereld lopen zelfstandige Nederlandse opticiens in veel opzichten voorop. De markt is hier ontwikkeld, er worden veel premium producten verkocht, de bedrijven zijn gezond en maken winst, de online verkopen zijn nog altijd minimaal, de vooruitzichten voor de branche zijn prima. Aantrekkelijk voor investeerders dus.
Is er dan nog wel toekomst voor zelfstandige opticiens? Ja en nee. De meeste zelfstandige opticiens hadden of hebben winkels met een zeer breed aanbod in prijs en in assortiment. Niet zo gek. We komen immers uit de situatie dat ‘oogzorg’ ons belangrijkste product was en die oogzorg boden we vanzelfsprekend aan iedereen. En dus moesten we ook voor iedereen en voor iedere beurs een ruime keuze aan producten hebben. Lange tijd was dat een zegen waar we volop van geprofiteerd hebben maar langzamerhand wordt die zegen een last.
Door de komst van heel veel aanbieders aan de onderkant en in het midden van de markt (zie de graphic) zijn zelfstandige opticiens, soms tegen wil en dank, opgeschoven naar de bovenkant van de markt.
Ze bieden premium oogzorg en verkopen premium glazen en contactlenzen en steeds meer duurdere monturen en zonnebrillen van exclusieve merken.
De klant die binnenstapt weet bij voorbaat al dat hij of zij duurder uit gaat zijn dan bij een goedkope keten maar kiest bewust voor de kwaliteit van de zorg, de glazen en/of de monturen en zonnebrillen.
Waar het aanbod in de winkel als vanzelf premium geworden is, geldt dat in veel mindere mate voor de communicatie in de breedste zin van het woord. Die is in veel gevallen nog steeds op het niveau van de winkel voor alles en iedereen en dat dreigt een flinke valkuil te worden. De klant die premium wil moet immers wel weten waar hij die premium zorg en producten vindt, verleid worden om binnen te stappen en eenmaal binnen een onderscheidende klantervaring hebben. Voor de mondige klant van de toekomst moet dat hele plaatje kloppen. De zelfstandige opticien van de toekomst staat voor de uitdaging om de chemie tussen al die facetten te creëren.
Want communiceren met alles en iedereen is onmogelijk. Om ons heen gaan alle bedrijven die dat altijd deden en nog steeds probeerden te doen, bij bosjes failliet. Ook in onze branche. Ondernemers moeten keuzes maken. Natuurlijk maakt het nog steeds uit of je in een grotere stad met heel veel concurrentie van de ketens zit of in een dorp waar je de enige aanbieder bent en de ontwikkelingen een beetje langzamer gaan. Langzamer maar gestaag en onverbiddelijk dus in het laatste geval heb je gewoon een beetje meer tijd.
Ondernemers en dus ook zelfstandige opticiens moeten keuzes maken en in feite wordt die keuze ze min of meer opgedrongen door de ontwikkelingen in de markt. In het middensegment en daaronder is het aanbod enorm en neemt het nog steeds toe.
In het hogere premium segment neemt het aanbod juist af.
Daar liggen dus de kansen voor de zelfstandige opticien van de toekomst. Die zal minder stuks verkopen maar wel duurdere producten waardoor omzet en winst op peil blijven. Bovendien lost hij of zij zo het probleem met het personeel op want minder stuks verkopen, betekent ook minder personeel.
Kortom, net als in andere branches zal de zelfstandige opticien straks de premium winkel zijn waar de mooiste brillen en zonnebrillen verkocht worden, de beste oogzorg geboden wordt, de service van ongekend niveau is net als de kennis van zaken, de koffie de beste van de stad of het dorp, de persoonlijke aandacht ongekend en de communicatie van hetzelfde niveau.
In veel winkels is de beweging in deze richting al volop ingezet maar blijft de communicatie nog achter waardoor er een vreemde discrepantie ontstaat. De boodschap is daardoor niet duidelijk en wordt al snel een beetje geen vlees en geen vis. En juist dat is in deze tijd waarin communicatie meer dan ooit voor beeldvorming zorgt, een hele slechte zaak. Hoog tijd dus voor meer aandacht voor communicatie zodat we die op het peil van en in lijn met de kwaliteit van onze diensten en producten brengen.
Lukt dat dan is er voor de overgebleven zelfstandige opticiens nog altijd een gouden toekomst.
